Biogazownie w Polsce – biogazownia rolnicza – biogaz rolniczy:
Dziś wszystkie koncesjonowane biogazownie (inne niż biogazownie rolnicze) lub rejestrowane (rolnicze) biogazownie wytwarzają energię elektryczną (większość z nich jednocześnie także ciepło w kogeneracji). Liczba tych biogazowni w oparciu o szacunki własne na podstawie danych Urzędu Regulacji Energetyki oraz Agencji Rynku Rolnego wynosi ok. 300 z łączną mocą elektryczną zainstalowaną ok. 215 MW.
- Biogazownia rolnicza: ok. 103 MW (96 instalacje);
- Biogazownia z osadów ściekowych: 50 MW (99 instalacji);
- Biogazownia na biogaz wysypiskowy: 60 MW (98 instalacji);
- Biogazownia mieszana: 2 MW (3 instalacje).
W perspektywie 2020 r. powinno powstać ok. 2000 biogazowni rolniczych bazując na przyjętym przez Radę Ministrów w lipcu 2010 r. dokumencie strategicznym „Kierunki Rozwoju Biogazowni Rolniczych w Polsce na lata 2010-2020”. Z kolei w oparciu o inny dokument strategiczny przyjęty przez Radę Ministrów w grudniu 2010 „Krajowy Plan Działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych” wynikający z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE, całkowita moc elektryczna zainstalowana biogazowni w Polsce powinna wynieść 980 MW w 2020 r. Proces konsultacji międzyresortowych i społecznych tych dokumentów odbywał się równolegle z nowelizacją ustawy – Prawo energetyczne, gdzie wprowadzono do przepisów w zakresie biogazowni rolniczych:
- definicję biogazu rolniczego, dzięki czemu instalacje wytwarzające biogaz rolniczy lub energię z biogazu rolniczego zyskały w branży miano biogazowni rolniczych,
- konieczność uzyskania wpisu do rejestru prowadzonego przez Prezesa ARR, odstępując od koncesji Prezesa URE dla biogazowni rolniczych,
- możliwość pozyskania, oprócz zielonych certyfikatów, także świadectw pochodzenia z kogeneracji (tzw. żółty lub fioletowy certyfikat odpowiednio) dla instalacji spełniających wymagania wysokosprawnej kogeneracji),
- formalną możliwości wtłaczania biogazu rolniczego do sieci dystrybucyjnej gazowej z wsparciem wytwórców brązowymi certyfikatami za ekwiwalent w energii elektrycznej obliczony odpowiednio.
Ustawa o odnawialnych źródłach energii przedstawiona została do konsultacji społecznych w pierwszej wersji dopiero 22 grudnia 2011 r. a jej pełne wejście w życie bez aktów wykonawczych nastąpiło dopiero 1 lipca 2016 r.
Żaden z w/w scenariuszy już wiadomo, że nie zostanie zrealizowany do 2020 r. mimo wyszczególnionych wyżej pozytywnych zmian prawnych dokonanych w okresie 2010-2011 oraz przyjętej ustawy o odnawialnych źródłach energii.
Historia biogazowni rolniczej w Polsce
Początki rozwoju biogazowni rolniczych sięgają 2005 r. kiedy oddano do użytkowania pierwszą do dziś funkcjonującą biogazownię rolniczą. W roku 2010 było ich 9. Do końca czerwca 2016 r. uruchomiono łącznie 92 instalacje o łącznej mocy ok. 103 MW.
Niski (stosunkowo) poziom przychodów w Polsce nie dawał montażu finansowego biogazowniom rolniczym przy postępującym spadku cen zielonych certyfikatów. Zrealizowano biogazownie głównie z udziałem pomocy inwestycyjnej lub z niskim budżetem operacyjnym na substraty (utylizacyjne), a branża wyczekiwała zmian prawnych idących w kierunku podwyższenia wsparcia operacyjnego dającego rentowność inwestycji bez udziału dotacji inwestycyjnej.
Od 1 lipca 2016 r. obowiązuje nowy mechanizm wsparcia w postaci dopłat aukcyjnych (system nie dla wszystkich – wchodzą tylko wygrani, którzy położą najniższą cenę w dostępnej puli w danym koszyku technologicznym, ale nie większą niż cena jednostkowa referencyjna ustalona dla biogazowni rolniczych na poziomie 550 zł/MWh). Taki poziom jednostkowego przychodu nie jest jednak wyższy niż przychody osiągane przez pierwsze biogazownie przed załamaniem mechanizmu zielonych certyfikatów.
Niewątpliwie potencjał i możliwości rozwoju biogazowni, szczególnie biogazowni rolniczych i biogazowni z osadów ściekowych jest nawet większy niż w przywołanych rządowych strategiach w perspektywie dłuższej, to rzeczowa ich realizacja zależeć będzie od kreowanych mechanizmów wejścia do systemu dopłat aukcyjnych (m.in. ceny jednostkowej referencyjnej dla poszczególnych technologii biogazowych, ilości i wartości energii w poszczególnych koszykach technologicznych w aukcjach ustalanych rok do roku).
W roku 2016 przeprowadzono pierwsze aukcje na sprzedaż energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych. W przypadku biogazowni rolniczych dotyczyły instalacji funkcjonujących (już zrealizowanych, z których energia elektryczna po raz pierwszy wytworzona została przed 1 lipca 2016 r.).
Ustawa o odnawialnych źródłach energii ukształtowała system aukcji dedykując go nie tylko dla nowych graczy, ale również dla przedsiębiorców zainteresowanych przejściem z systemu świadectw pochodzenia do systemu dopłat aukcyjnych. Spośród 92 funkcjonujących instalacji biogazowni rolniczych w systemie zielonych certyfikatów do aukcji przystąpiło 8, z czego 7 w koszyku o mocy zainstalowanej do 1 MW każda i tylko te z dopłat aukcyjnych skorzystają bo w drugim koszyku technologicznym dedykowanym instalacjom o mocach większych od 1 MW złożona jedna oferta nie wystarczyła dla zapewnienia quorum ustalonego na minimum 3 oferty dla rozstrzygnięcia aukcji. Pozostali właściciele biogazowni rolniczych nie zdecydowali się przejść do systemu dopłat aukcyjnych.
Planowanie biogazowni rolniczej – aukcje dla biogazowni
Aukcje dla nowo planowanych biogazowni rolniczych przeprowadzone będą w roku 2017 r. Z opublikowanego projektu rozporządzenia przedstawiającego ilość i wartość energii dla nowych biogazowni rolniczych wynika, że w przypadku instalacji o mocy do 1 MW możliwe będzie wejście do systemu łącznie ok. 70 MW biogazowni o mocach elektrycznych zainstalowanych każda do 1 MW włącznie i ok. 30 MW łącznie w przypadku instalacji o mocy elektrycznej zainstalowanej każda powyżej 1 MW.
Wejście do systemu aukcyjnego obliguje wygranych do zrealizowania inwestycji w okresie 48 m-cy od wygrania aukcji. Gdyby w kolejnych latach wolumen dostępnej energii w koszykach technologicznych dla biogazowni rolniczych powielany był jak projektowany na rok 2017 w perspektywie 2020 włącznie, montaż finansowy dopłatami aukcyjnymi mogłoby uzyskać biogazownie rolnicze o łącznej mocy elektrycznej wynoszącej ok. 400 MW. Ich realizacja nastąpić powinna najpóźniej do 2024 r.
Biogaz rolniczy taniej – niższe koszty inwestycyjne
Otwiera to lepsze niż dotychczas możliwości rozwoju tego sektora w Polsce, szczególnie że koszty inwestycyjne spadły w porównaniu tych z pierwszej dekady wieku. Jednakże nie na tyle by w cenie sprzedaży energii poniżej 550 zł/MWh budować wiele rentownych biogazowni (w naszej ocenie powstaną w pierwszej kolejności biogazownie przetwarzające odpady lub miks substratów, w których dominującą rolę odegrają pozostałości poprodukcyjne przemysłu rolno-spożywczego). Realizacja skumulowana w czasie biogazowni rolniczych przez wielu inwestorów nie pozostanie bez wpływu na cenę inwestycji.